Voor Joego was ik al grijs
René van der Wolf

René was dertig jaar werkzaam als maatschappelijk werker binnen de krijgsmacht en werd tweemaal uitgezonden op vredesmissies; naar Libanon in 1983 en naar Bosnië in 1994/1995.

Zijn persoonlijke ervaringen van en rond deze twee missies heeft hij als document humain te boek gesteld. Het eerste deel ("Libanon") werd geschreven rond 1990 toen zijn ervaringen uit Libanon nog steeds een (te) grote invloed bleven houden op zijn leven.

Door middel van 41 kleine persoonlijke beschrijvingen van gebeurtenissen, omstandigheden en ervaringen heeft hij die periode opnieuw tot herinnering, verwerking en leven gebracht.

Het tweede deel "Van Beiroet naar Bosnië" legt de verbinding tussen de twee uitzendingen. In het derde deel "Bosnië-Herzegovina" worden, aan de hand van fragmenten uit zijn naar Nederland gezonden brieven, de moeilijkheden beschreven, die het leven en werken in die tijd bepaalden bij een Nederlands logistiek onderdeel, dat tot taak had om Dutchbat in Sebrenica te bevoorraden.

Het laatste deel "Afsluiting en afscheid" omvat een kritische bezien van de eigen ervaringen en stelt o.a. de vraag aan de orde, hoeveel lijkenzakken voor de politici de grens zijn, voordat zij ingrijpen onontkoombaar zouden hebben gevonden."

Vóór Joego was ik al grijs" is een herkenbaar boek voor uitgezonden militairen en anderen, die onder emotioneel zware omstandigheden in een vreemd land hun werk hebben verricht of moeten verrichten. Voor hen, die "thuis bleven" kan het een verduidelijking zijn van de ervaringen, die hun partner, vader of moeder soms nauwelijks met hen (hebben kunnen) bespreken.

Nu in deze Corona-crisis komen we soortgelijke ervaringen tegen. Mensen zitten alleen en hebben weinig of geen contact met hun naasten...