Als lid van de staatsrechtkring krijgt u het jubileum boek over Professor Roel de Lange met 10 euro korting!! Click op de bestel-button en u krijgt het boek binnen een paar dagen bezorgd.

De vele facetten van het staatsrecht; Opstellen aangeboden aan prof. dr. R. de Lange

VOORWOORD

Na een indrukwekkende academische loopbaan is Professor Roel de Lange op 31 mei 2020 met emeritaat gegaan. Daarbij verliest Erasmus School of Law met jouw vertrek een geweldige collega. Gelukkig blijf je als emeritus-hoogleraar Staatsrecht en vergelijkend staatsrecht betrokken bij het vakgebied. Is het toeval dat je met emeritaat gaat in het tweehonderdvijftigste geboortejaar van Ludwig van Beethoven, één van de componisten die jij bewondert? Beethoven werd geroemd om zijn virtuositeit en zijn veelzijdigheid.
De analogie lijkt helder.

Haarlemmer van geboorte, studeerde je rechten aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Je promoveerde aan de Universiteit van Amsterdam in 1991 bij hoogleraar Willem Witteveen. Je werkte aan de Rijksuniversiteit Leiden, de Universiteit van Amsterdam en de Universiteit Utrecht, voor je op 1 april 1997 werd benoemd tot hoogleraar Staatsrecht aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Per 1 augustus 2014 bekleedde je de leerstoel ‘Staatsrecht en vergelijkend staatsrecht’.

Je manier van werken, de thematiek die je koos en de artikelen die je schreef: uit alles bleek je enorme betrokkenheid bij het staatsrecht, bij de maatschappij, bij de bescherming van kwetsbare mensen. Je was ‘krities’ in de jaren 70 en 80. Schreef artikelen als ‘Krisis in de verzorgingsstaat of in de staatsrechtsbeoefening?’ en ‘Kent iemand nog eene gehoorzame vrouw? Sam. van Houten en het begin van de strijd om het vrouwenkiesrecht’. Je volgde je hart en durfde je uit te spreken. Misschien wel indachtig de uitspraak van Beethoven: ‘Eine falsche Note zu spielen ist unwichtig. Aber ohne Leidenschaft zu spielen ist unverzeihlich.’

Jouw academische leven weerspiegelt zich in de vele mooie bijdragen in dit liber amicorum, geclassificeerd naar de clusters Algemeen constitutioneel-rechtelijke vraagstukken, Grondrechten en Vergelijkend staatsrecht. Door de decennia heen bleef jij sociaal en kritisch, inmiddels weer met -sch. Je ambieerde nooit een politieke functie, maar leverde als academicus een essentiële bijdrage aan het debat over issues als uitingsvrijheid, een gelijke behandeling van vrouwen en minderheden, bescherming van privacy en het recht op een eerlijk proces. Aan de hand van onder meer deze thema’s componeerde jij een carrière in majeur.

Je wetenschappelijke merites zijn ongekend. Je publiceerde in gezaghebbende media zoals European Human Rights Cases en het Tijdschrift voor Constitutioneel Recht. Op veelgebruikte standaardwerken als het ‘Handboek van het Nederlandse staatsrecht’ en ‘Beginselen van het Nederlandse staatsrecht’ prijkt jouw naam. Je bent een coryfee in het vergelijkend staatsrechtelijk onderzoek en was in 2009 en 2010 vicevoorzitter van de Staatscommissie-Thomassen, die de regering adviseerde over de toegankelijkheid van de Grondwet en de verhouding tussen grondrechten en uit verdragen voortvloeiende rechten. De voorgestelde grondwetswijziging zal naar verwachting op korte termijn haar beslag krijgen. Sinds juni 2018 ben je voorzitter van de Staatsrechtkring, waarin alle hoogleraren in het vakgebied plaatshebben, alsmede de emeriti en een aantal ereleden.

Als hoogleraar Staatsrecht en vergelijkend staatsrecht kijk je zowel naar het oosten als het westen. Je kent het Duitse en het Britse staatsrecht alsof je in die landen hebt gestudeerd. De jurisprudentie van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en die van het Europees Hof van Justitie weet je immer perfect te duiden. De laatste jaren raakte je steeds meer geïnteresseerd in het noodrecht en het recht in bijzondere omstandigheden. Voor de wetenschapper De Lange is Brexit een studieobject van formaat. Je wijdde er diverse artikelen aan, met als voorlopige apotheose in juli 2019 het stuk ‘Expect the unexpected: de Verzamelwet Brexit’ in het Tijdschrift voor Constitutioneel Recht.

De tijdgeest van de jaren 70 en 80 reflecteerde zich ook in je leiderschap. Als hoofd van de sectie dirigeerde je op subtiele wijze een orkest met een eigen signatuur. De baas spelen was niets voor jou. Je was enorm betrokken bij de promovendi die je begeleidde en had hart voor studenten. En je bent een verbinder. Zoals je collega’s zeggen: ‘Roel kent iedereen en iedereen kent Roel in de wereld van het staatsrecht’. Want universiteiten moeten over stadsgrenzen kijken, vind je. Je reisde stad en land af om met de zusterfaculteiten de onderzoeksagenda te bepalen. Dit ‘rondje langs de velden’ tekent jou als academicus. De niet-competitieve wetenschapper en de arrangeur, voor wie het puur om de inhoud gaat, om de ontwikkeling van het staatsrecht en het vergelijkend staatsrecht.

En dan te bedenken dat je bijna een andere carrière had gekozen. Je hebt immers naast de rechtswetenschap nog een andere passie: klassieke muziek. Ondanks de uitspraak van Beethoven dat ‘Musik höhere Offenbarung [ist] als alle Weisheit und Philosophie’, koos je voor de academie. Maar ook de muziek bleef een prominente plaats innemen in jouw leven. We herinneren ons de prachtige stukken die je op de piano speelde bij het afscheid van prof. Marc Loth als decaan. Nu zeg je zelf de academie vaarwel. Uiteraard is het een zacht afscheid, rust is voor jou een zeer relatief begrip. Immers, zoals Beethoven schreef: ‘[...] der wahre Künstler hat inniges Vergnügen an großen Geistes-Produkten.’ Als emeritus blijf je betrokken bij onder meer het standaardwerk ‘Beginselen van het Nederlandse staatsrecht’, bij de Thorbecke leerstoel aan de Universiteit Leiden en bij het begeleiden van promovendi.

Jouw naam is blijvend met het Nederlandse staatsrecht verbonden. Wij danken je namens alle collega’s voor je jarenlange inzet en toewijding. We zijn trots op de grote betekenis die je voor Erasmus School of Law en voor het staatsrecht hebt gehad.